වෛද්‍ය ඩැනිස්ටර් එල්. පෙරේරා

බොහෝ දෙනා නොදන්නා නමුත් වරකා යනු සුව කිරීමට නොහැකි රෝගී තත්ත්වයන් කිහිපයක්ම සමනය කිරීමට හැකියාවක් ඇති පලතුරකි. බොහෝ දෙනා හරිහැටි නොහඳුනන වරකාවල ගුණාත්මක භාවය මෙන්ම එහි ඇති ඖෂධීය වැදගත්කම පිළිබඳ සැකසෙන මෙම ලිපිය ආයුර්වේද වෛද්‍ය ඩැනිස්ටර් එල්. පෙරේරා සමග කළ සාකච්ඡාවක් ඇසුරෙන් ලියැවේ.

ඈත අතීතයේ සිටම කොස් ශ්‍රී ලාංකික ජන සමාජය තුළ ‍පොදුවේ සියලු දෙනාම ප්‍රිය කළ ආහාරයකි. මෙය ඈත අතීතයේ සිටම බත් සඳහා විකල්පයක් ලෙස භාවිත කළ බැවින් බත් ගස ලෙසින් ලාංකේය සමාජයේ ගෞරවයට පාත්‍ර වූ ආහාරයකි. ව්‍යංජනයක් ලෙස මෙන්ම තම්බා ආහාරයට ගත හැකි කොස් ඉඳුන පසු රසවත් පලතුරකි. ඉඳුණු කොස් ගෙඩියේ මෘදු මදුලු සහිත වර්ගය වැල වශයෙන්ද මදක් ඝනකමින් වැඩි මදුලු සහිත ප්‍රභේදය වරකා වශයෙන් අප හඳුන්වයි.

එමෙන්ම වැල යනු කොස්ගසෙහි ස්ත්‍රී ශාකයේ ඉඳුණු මදුලු ලෙසත් වරකා යනු පුරුෂ ශාකයේ ඉඳුණු මදුලු ලෙසත් ජනප්‍රවාදයේ පැවැසේ.

වැල සහ වරකා රසයෙන්, සුවඳෙන් හා ස්වභාවයෙන් වෙනස්ය. එහෙත් ‍පෝෂණ ගුණයෙන් මේ දෙවර්ගය එක සමාන වේ. කොස් වාතය ප්‍රකෝප කරන ආහාරයක් වශයෙන් ප්‍රකට වුවද වැල සහ වරකා වාතය හා පිත සමනය කිරීමට සමත් ආහාරයකි. එහෙත් සවස් කාලයේදී වැල සහ වරකා ආහාරයට ගැනීම නුසුදුසුය.

ඒ බැව් ශ්‍රී ලාංකික ජන සමාජය තුළ ප්‍රචලිතය. එයට හේතුවන්නේ හවස් කාලයේදී වැල සහ වරකා ආහාරයට ගැනීමෙන් එමගින් ඒවා අජීර්ණ වීමට ඇති ඉඩකඩ වැඩිවීමය. එබැවින් වැල සහ වරකා ආහාරයට ගැනීමට සුදුසු වන්නේ දහවල් කාලයේදීය. එලෙස ආහාරයට ගැනීමේදී එයට ලුණු හා ගම්මිරිස් ස්වල්පයක් එක් කර ආහාරයට ගැනීම වඩාත් සුදුසුවේ. එමගින් උදරාබාධ ඇතිවීමෙන් වැළකිය හැකිය.

වරකා බංගල්දේශයේ ජාතික පලතුර ලෙස නම්කර ඇත. තන්තු බහුල ආහාරයක් වන ‍පොටෑසියම්, මැග්නීසියම්, කැල්සියම්, යකඩ, ඛනිජ ලබන, විටමින් බි, විටමින් ඒ සහ විටමින් ඕ6 වැනි ‍පෝෂ්‍ය පදාර්ථ ගණනාවකින් ‍පොහොසත් පලතුරකි. එමෙන්ම විටමින් ඕ සංකීර්ණයේ ‍පෝෂ්‍යපදාර්ථ බොහොමයක් අඩංගු පලතුරකි.

වරකා මදුලු කෝප්පයක් ගත හොත් එහි කැලරි 155 ක් පමණ ප්‍රමාණයක් ඇත. එමෙන්ම වරකා වල සුක්රේස්, ෆ්රුක්ටෝස්, ග්ලූකොස් යන සීනි වර්ගයන් අඩංගුය.

පුද්ගලයකුට ෙදෙනික අවශ්‍ය විටමින් අවශ්‍යතාවයෙන් 25 ක් හා 11 තන්තු ප්‍රමාණයක් වරකා මදුලු කෝප්පයක අඩංගුය. එබැවින් වරකා ‍පෝෂණ ද්‍රව්‍ය වලින් අනූන ආහාරයකි.

විශේෂයෙන්ම වරකා සම්බන්ධයෙන් මෑතකදී කරනලද පර්යේෂණ වලින් තහවුරු වී ඇත්තේ වරකා
පිළිකා මර්දනය කිරීමට හැකියාවක් ඇති පලතුරක් වන බවයි. විශේෂයෙන්ම අන්ත්‍රවල ඇති වන පිළිකා මර්දනයට සමත් ආහාරයක් ලෙස ඇමෙරිකාවේ ජාතික පිළිකා ආයතනය කරන ලද පරීක්ෂණවලදී තහවුරු වී ඇත.

වරකා තුළ පිළිකා මර්දනය කිරීමට හැකියාවක් ඇති විශේෂ සංයෝග කිහිපයක් අඩංගුය. අයිසෝප්‍ලේවින්ස් ලිග්නැන්ස් නමැති ප්‍රතිපිළිකා සංයෝග වලින් අනූන වරකා ආහාරයට ගැනීම මගින් පිළිකා වලට (විශේෂයෙන් අන්ත්‍රවලට) එරෙහිව ක්‍රියාත්මක විය හැකි බව සොයාගෙන ඇත.

එමෙන්ම වරකාවල අඩංගු සැ‍පොනින් නම් සංයෝගය මගින් පිළිකා ෙසෙලවල බන්ධනයක් ඇති කර එම ෙසෙල වර්ධනය අඩාල කරගත හැකි බව වරකා සම්බන්ධයෙන් කරන ලද නව්‍යතම විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ මගින් සොයාගෙන ඇත. එමෙන්ම වරකාවල අඩංගු සැ‍පොනින් සංයෝගය නිසා ලියුකේමියා ෙසෙල සමග යම් ආකාරයකට සටන් කිරීමට හැකියාවක් ද ඇති බව සොයාගෙන ඇත.

වරකා ආහාරයට ගැනීමෙන් ඊස්ට්‍රජන් හෝමෝනය මගින් ලැබෙන ආරක්ෂාවට සමාන ආරක්ෂාවක් කාන්තාවන්ගේ සෞඛ්‍යයට ලැබෙන බවද මෑතකදී කරන ලද විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ මගින් සොයාගෙන තිබිම විශේෂත්වයකි. මේ හෙයින් වරකා කාන්තාවන්ගේ සෞඛ්‍යයට ඉතා ප්‍රතිඵලදායි ‍පෝෂ්‍යදායී ආහාරයකි. වරකා වල අඩංගු ප්‍රතිඔක්සිකාරක සංයෝග මගින් ‍පොදුවේ සියලුම පිළිකාවලට එරෙහිව සටන් කිරීමට හැකියාවක්ද ඇති බව විද්‍යාත්මකව කරන ලද පර්යේෂණවලදී සොයාගෙන ඇත.

වරකා ආහාරයට ගැනීමෙන් ආමාශය මහබඩවැල්, කුඩා බඩවැල් වැනි ඉන්ද්‍රියයන්හි වියළි ස්වභාවය අඩුකර තෙත් ස්වභාවයක් ඇති කර එම ඉන්ද්‍රියයන් පිරිසිදු කිරීමේ හැකියාවද ඇතිවේ. වරකා මදුලු වල ඇති තන්තු බහුල බව නිසා මල බද්ධය නැති කර මල පිටවීම හොඳින් සිදු කර ගැනීමට හැකිවේ. ශරීරය ශක්තිමත් වීමට අක්මාව ශක්තිමත්වීමට හා හමේ පැහැපත් බවක් ඇති කර ගැනීමට මෙන්ම කිරිමව්වරුන්ගේ කිරි පිරිසිදු කර ගැනීමට මතක ශක්තිය හා ධාරණ ශක්තිය වර්ධනය කර ගැනීමට වරකා ආහාරයට ගැනීමෙන් හැකිවේ.

ගැබිනි සමයේ වරකා ආහාරයට ගැනීමෙන් දරු ප්‍රසූතිය පහසුවන අතර දරුවන් නොමැතිව පීඩාවට පත්වන අඹුසැමි යුවළකට මඳසරුභාවයට පිළියමක් ලෙස යම් සහනයක් ලබා ගැනීමට වරකා ආහාරයට ගැනීමෙන් හැකිවේ. විශේෂයෙන් පුරුෂයන්ගේ ශුක්‍රාණු වර්ධනය කිරීමට ද සමත් ආහාරයකි.

වරකාවල හා වැල සුගන්ධය එහි අඩංගු විශේෂිත වූ රසායනිකයක් මගින් ඇතිවේ. වරකා ප්‍රභේද කිහිපයකි. ඒවා පැණි වරකා, ගිනි වරකා ආදී වශයෙන් දැක ගත හැකිය. ගිනි වරකා රතු පැහැයට හුරු තැඹිලි පැහැයෙන් යුත් වරකා මදුලු වලින් යුක්තවේ. පැණි වරකා ඉතාම පැණිරසයෙන් යුත් රසවත් බවෙන් වැඩි ආහාරයකි.

වරකා මදුලු පමණක් නොව වරකා ගසේ කොළ, ‍පොතු, මුල් හා වරකා මදුලු වල කොහොල්ලෑ ද විවිධාකාරයේ රෝගී තත්ත්වයන් කිහිපයක් සඳහාම මහඟු ඖෂධයකි.

චමිලා අල්විස්
-Lakbima-

මැංගුස් ගෙඩි මේ දිනවල සුලබ දසුනක් බවට පත්වෙලා බලන්නත් ලස්සනයි. ලස්සන වගේම එහි පවතින ගුණ පිළිබඳ බොහෝ දෙනෙක් නොදන්නවා විය හැකියි.

මැංගුස්වල ජලය ග්‍රෑම් 80.94ක්, ප්‍රෝටීන් ග්‍රෑම් 41ක්, මේදය ග්‍රෑම් 0.58ක්, කාබෝහයිඩ්‍රේට් ග්‍රෑම් 17.91ක් සහ තන්තුමය කොටස් ග්‍රෑම් 1.8ක් අඩංගු වෙනවා. ඒ වාගේම මිනිස් සිරුරට අත්‍යවශ්‍ය පෝෂ්‍ය පදාර්ථ වන කැල්සියම් මිලිග්‍රෑම් 12ක්, යකඩ මිලිග්‍රෑම් 0.30ක්, මැග්නීසියම් මිලිග්‍රෑම් 13ක්, පොස්පරස් මිලිග්‍රෑම් 8ක්, පොටෑසියම් මිලිග්‍රෑම් 48ක්, සෝඩියම් මිලිග්‍රෑම් 7ක් සහ සින්ක් මිලිග්‍රෑම් 0.21ක් අන්තර්ගතයි.

මැංගුස්වල අන්තර්ගත ප්‍රතිඔක්සිකාරක ගුණය හේතුවෙන් මිනිස් සිරුරෙහි වියපත් බව දුරලමින් තරුණ බව රුකගැනීමට උපකාර කරයි. එහි අඩංගු සංතෘප්ත මේදය හේතුවෙන් සිරැරේ කොලෙස්ටරෝල් ප්‍රමාණය මනාව පවත්වා ගැනීමට පුළුවන.

මැංගුස් ග්‍රෑම් 100ක අඩංගු වන්නේ කැලරි 63ක් වැනි ප්‍රමාණයකි. එම නිසා මිනිස් සිරැරේ අන්තර්ගත මේද ප්‍රමාණය මැංගුස් ආහාරය ගැනීමෙන් පාලනය කරගත හැකිය. ස්ථුලතාවයෙන් දුක් විඳින පුද්ගලයන්ට මැංගුස් ආහාරයට ගැනීමෙන් තම ශරීර බර අඩුකර ගැනීමට පුළුවන. මැංගුස් ග්‍රෑම් 100කින් මිනිස් සිරැරට අත්‍යවශ්‍ය විටමින් සී 12%ක් පමණ ලබාගත හැකි බව වෛද්‍යවරු පෙන්වා දෙති. රතු රුධිර සෛල වර්ධනය කර ගැනීමට මැංගුස් ආහාරයට ගැනීමෙන් හැකියාව ඇත. රුධිර නාළවල ධමනි හීනිවීමේ තත්ත්වය මඟහරවා ගැනීමටද, මැංගුස් වඩාත් උචිත පළතුරකි.

මැංගුස් මගින් මිනිස් සිරුරේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය යහපත්ව ක්‍රියාත්මක කරලීමට හැකිය. එමගින් රෝග වළක්වා ගැනීමට ද හැකි වේ. මැංගුස්වල අන්තර්ගත තඹ, මැග්නීසියම්, ඛනිජ ලවණ හා පොටෑසියම් නම් වූ පෝෂ්‍ය පදාර්ථ මගින් අධික රුධිර පීඩන තත්ත්ව වළක්වාගත හැකිය. එසේම හෘද ස්පන්ධනය මනාව පාලනය කර ගැනීමට පුළුවන.

මැංගුස්වල අඩංගු විටමින් සී හේතුවෙන් ඇසේ ඇතිවන සුද තත්ත්වය වළක්වාගත හැකි බව වෛද්‍යවරු ප්‍රකාශ කරති. දේශීය වෛද්‍යවරුන් ද, මැංගුස් මදය පමණක් නොව, එහි ලෙල්ල තම වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර සඳහා යොදා ගනු ලැබේ. මැංගුස් ලෙලි හා ලෙලිවල වියළි කුඩු අතීසාරයට ගුණදායකය. එපමණක් ද නොව, ඔසප් සිදුවීමේදී ඇතිවෙන වේදනා මඟහරවා ගැනීමටද මැංගුස්වලින් විවිධ දේශීය බෙහෙත් වර්ග පිළියෙල කරනු ලබයි. මැංගුස්වල කොළ සහ පොතු මගින් මිනිස් සිරුරේ උෂ්ණත්වය පාලනය කිරීම සඳහා බෙහෙත් වට්ටෝරු සාදනු ලැබේ.

මැංගුස් ආහාරයට ගැනීමෙන් මුහුණේ ඇතිවන කුරුළෑ වැනි ආසාදන තත්ත්ව අවම කර ගැනීමට පුළුවන. විවිධ චර්ම රෝග සුවවීම වේගවත් කරන අතරම, සෛල අලුත්වැඩියා කිරීමේ හැකියාව ද මැංගුස්වල පවතී.

මෙහි අඩංගු xanthones නමැති සංඝටකය හේතුවෙන් මිනිස් සිරුරට බලපාන දිලීර, වෛරස් ආසාදන තත්ත්ව වළක්වා ගැනීමට පුළුවන. පිළිකා රෝග සඳහා ද මැංගුස් ඉතාමත්ම ගුණදායක පළතුරකි. වෛද්‍යවරුන් ප්‍රකාශ කරන අන්දමට, ගර්භණී සමයේදී මැංගුස් ආහාරයට ගැනීම එතරම් ගුණදායක නොවේ.

ප්‍රතිඔක්සිකාරකයක් වීම

විවිධ විද්‍යාත්මක පර්යේෂණයන්ට අනුව මැංගුස් සතුව වර්ග දෙකක “xanthones” වන “alpha mangosteen” සහ “gamma mangosteen” යන සංයෝග අන්තර්ගත වන බව සොයාගෙන තිබෙනවා. “xanthones” මගින් ශරීරයේ දැවිල්ල වැනි තත්ත්වයන් සමනය කිරීම ඇතුළුව විවිධ වර්ගයේ හෘද රෝග සුවපත් කරන බවත් අධ්‍යයනයන් විසින් තහවුරු කර තිබෙනවා. ප්‍රතිඔක්සිකාරක බලයන්ද වන මෙම සංයෝග මගින් විවිධ රෝග කාරක නිසා ශරීරයේ හානි වූ සෛල සුවපත් කිරීම, අකලට ශරීරය වියපත් වීම වැළැක්වීම, ආහාර ජීර්ණ පද්ධතිය ආශ්‍රිත රෝග සමනය කිරීම සහ කායික, මානසික සෞඛ්‍ය වර්ධනය කිරීම පවා මැංගුස් මගින් සිදු කරනවා.

කැලරි අවම වීම

කැලරි සහිත ආහාර තෝරා බේරා ආහාර ලබාගන්නා අයට මැංගුස් කදිම පළතුරක්. මැංගුස් තුළ අන්තර්ගත වන්නේ කැලරි ඉතා අඩු අගයක්. (මැංගුස් ග්‍රෑම් 100ක් තුළ කැලරි 63ක් අන්තර්ගත වෙනවා) ඒ වගේම, මැංගුස් සතුව සංතෘප්ත මේදය සහ කොලෙස්ටරෝල් සුළු ප්‍රමාණයක්වත් අන්තර්ගත වන්නේ නෑ. එපමණක් නොවෙයි, මැංගුස් තන්තුවලින්ද පොහොසත් පළතුරක් වනවා. (ග්‍රෑම් 100ක් තුළ 13%ක් පමණ) ශරීරයේ බර පාලනය කිරීමට උත්සාහ කරන්නන් සඳහාත් මැංගුස් ඉතා උසස් පළතුරක්.

විටමින් C

මැංගුස් විටමින් C වලින් පොහොසත් පළතුරක්. (ග්‍රෑම් 100ක් තුළ විටමින් C 12%). ජලයේ දියවන ප්‍රතිඔක්සිකාරකයක් වන මෙම විටමින් C සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව වැනි රෝගවලින් අපව ආරක්‍ෂා කරන අතර වෙනත් රෝග කාරකවලින්ද අපව ආරක්‍ෂා කරනවා. විටමින් C සපිරි මැංගුස් ආහාරයට ගැනීම මගින් ශරීරයේ නව සෛල වර්ධනයත් ඇති කරනු ලබනවා. ගර්භණී සමයේදී කාන්තාවකට මේ ආකාරයේ විටමින් C අතිශය වැදගත් වන අතර කපාටක රෝග සඳහාත් මැංගුස් ඉතා හොඳ ඖෂධයක් වනවා.

රුධිරය සංසරණය

මැංගුස් මගින් ශරීරයේ රතු රුධිර සෛල වර්ධනය කරන අතර රක්තහීනතාවය දුරු කරනවා. රුධිර නාලිකා ශක්තිමත් කර රුධිර සංසරණයත් නිසි ලෙස සිදුකිරීමට මැංගුස් තුළ අන්තර්ගත වන සෞඛ්‍ය සම්පන්න සංඝටක දායක වනවා. මැංගුස් සුලබව ආහාරයට ගැනීම මගින් තියුණු පපුවේ වේදනාව, අධික කොලෙස්ටරෝල් මට්ටම, “atherosclerosis” සහ හදවතේ රුධිර නාලිකා සිරවීම වැනි රෝග සුවපත් කර ගන්නට පුළුවන්.

මැංගුස් ආහාරයට ගැනීම මගින් ඇසට සිදුවන රුධිර සංසරණය නිසි ලෙස සිදුවීම නිසාත් විටමින් C නිසි ලෙස ශරීරයට සැපයීම නිසාත් “cataracts” වැනි අක්‍ෂි රෝග (මෙය ඇසේ කාචයේ විනිවිද පෙනෙන ස්වභාවය වැඩිවීම නිසා පෙනීම බොඳවන රෝගයක්) වලින් පහසුවෙන්ම ආරක්‍ෂා වන්නට පුළුවන්.

අනවශ්‍ය කොලෙස්ටරෝල් මට්ටම අඩු කිරීම

මිනිස් ශරීරයේ අන්තර්ගත වන අහිතකර කොලෙස්ටරෝල් මට්ටම නිසි ලෙස අඩුකර හදවතේ නිසි ක්‍රියාකාරීත්වය රැකගන්නට මැංගුස් ජීවක ඔසුවක් වනවා.

Tuberculosis ක්ෂය රෝගය

මැංගුස් සතු බැක්ටීරියා නාශක බලයන් සහ දිලීර නාශක බලයන් මගින් ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය වර්ධනය කිරීමත් “Tuberculosis” වැනි බැක්ටීරියා නිසා පෙනහල්ල තුළ ඇතිවන රෝග නැසීමත් සිදු කරනවා.

පිළිකාව

පිළිකාව පාලනයට සමත් වන්නේ මැංගුස් තුළ අන්තර්ගත වන ප්‍රතිඔක්සිකාරක බලයයි.

රුධිර පීඩනය

මැංගුස් සතු කොපර්, මැන්ගනීස් සහ මැග්නීසියම් යන ඛනිජ වර්ග මගින් හදගැස්ම සහ රුධිර පීඩනය නිසි ලෙස පවත්වා කිරීටක හදවත් රෝග සහ ආඝාතය වැනි දරුණු රෝගී තත්ත්වයන්වලින් ආරක්‍ෂා කිරීමක් සිදු කරනවා.

වේදනා නාශක බලය ඖෂධ පානය කිරීම මගින් සුව කළ නොහැකි සයට්කා වේදනාව මැංගුස් තුළ අඩංගු වන වේදනා නාශක බලය විසින් සුව කරනු ලබනවා. ඔබත් සයට්කා වේදනාව වැනි ශරීර වේදනාවලින් පසුවන පුද්ගලයෙක් නම් දිනකට දෙතුන් වතාවක් මැංගුස් ආහාරයට ගන්න. ඔබේ ශරීර වේදනාවන් සුවපත් වේවි.

“Alzheimer’s” රෝගය

“Alzheimer’s” රෝගය යනු මොළයේ පරිහානිය නිසා ඇතිවන මානසික රෝගී තත්ත්වයක්. මෙම රෝගයේ රෝග ලක්‍ෂණ වන්නේ ව්‍යාකූල බව, වික්ෂේපය සහ කරුණු මතකයෙහි රඳවා තබාගැනීම අපහසු වීමයි. මැංගුස් ආහාරයට ගැනීම මගින් ලැබෙන තවත් වටිනා සෞඛ්‍ය වාසියක් වන්නේ “Alzheimer’s” රෝගය සුවපත් වීමයි.

විදුරුමස්වල ඇතිවන ආසාදන දුරලීම

මැංගුස් ආහාරයට ගැනීමෙන් “periodontitis” වැනි විදුරුමස් ආසාදනයන් සුවකර ගන්නටත් පුළුවන්.

ඔසප් වේදනා සමනය කිරීම

කාන්තාවකට ඔසප් වීමක් ආසන්න වන විට හිස කරකැවිල්ල, මනෝභාවය වෙනස් වීම, රුධිර පීඩනය වැඩිවීම වැනි විවිධ පීඩාකාරී ලක්‍ෂණ මතු වනවා. මැංගුස් මුල මගින් මෙවන් ඔසප් වේදනා සමනය කරන බවට මැලේසියාවේ සිදුකරන ලද එක්තරා අධ්‍යයනයක් මගින් තහවුරු කර තිබෙනවා.

උදරාබාධ සුව කිරීම

මැංගුස් විශාල ලෙස වගා කරන රටක් තමයි පිලිපීනය. ඔවුන් මැංගුස් උදරය ආශ්‍රිත රෝග සුව කිරීම සඳහා නිතරම භාවිත කරනවා. ඔවුන් මේ සඳහා වැඩි වශයෙන් භාවිත කරන්නේ මැංගුස් ශාකයේ පත්‍රයි. මැංගුස් පත්‍ර භාවිතයෙන් පාචනය, බඩවැල් තුළ හටගන්නා “dysentery” රෝගය සහ මුත්‍රා රෝග සුව කරනු ලබනවා.

වියපත් වීම පාලනය

මැංගුස් සතු “catechin” වැනි ප්‍රතිඔක්සිකාරක මගින් ශරීරය අකලට වියපත් වීම වළකා තරුණ පෙනුම රැක දෙනවා.

ශක්තිය වර්ධනය කිරීම

ඔබව ප්‍රබෝධමත් කර මුළු දවසම ශක්තිමත්ව තැබීමට මෙම පළතුරට හැකියාව තිබෙනවා. මෙහි අඩංගු වන පෝෂණ ගුණය නිසයි ශරීරය ප්‍රබෝධමත් කර ශක්තිය වර්ධනය කරනු ලබන්නේ.

Deshaya-

මැලෝරි පන්ති කාමරයක ගඩොල් බිත්තියට තදින් හේත්තු වී සිටී. දොර අගුළු දමා ඇත. ඇය සිටින්නේ තනිවමය. විදුලි පහන් නිවා දමා තිබේ. ඇගේ දෑස් රෙදි පටියකින් බැද ඇත.

පිටත ශාලාවේ අර ප්‍රචණ්ඩත්වය ඇරඹී ඇත.

ඇය ඒ හඬ හොඳින් හඳුනයි. එය ඇගේ බිහිසුණුම සිහින තුළින් ඇයට ඇසී තිබේ. බිඳී වැටුණු නිවහනේ දෝංකාරයන් තුළින් ඇයට එය ඇසී ඇත. ඇගේ පුතු මෙලොවට බිහිවෙන මොහොතේ ඒ නිවසේ උන් හොඳ සිහිය ඇති මිනිසුන් එකිනෙකාගේ සිරුරුවලට පැන ඉරා ගන්නා විට ඒ හඬින් නිවස පිරී ගිය අයුරු ඇයට ඇසී ඇත.

මේ මොහොතේ ටොම් සිටින්නේ ඒ භීෂණය ඇති තැනය. ඒ කොතනදැයි මැලෝරි හරියටම දන්නේ නැත.

ඇය හුස්මක් ඉහළට ගත්තාය. ඒ හුස්ම මද වෙලාවක් රදවා ගත්තාය. ඉන්පසු ඒ හුස්ම පිට කළාය.

ඇය දොරට ළං වූයේ එහි අගුළු හරින්නටය. එය විවර කරන්නටය. ඒ කෑ ගැසීම්, හිස්ටීරියාවල උමතුව මැදට වැදී ඇගේ දියණියවත් පුතාවත් සොයා ගන්නටය. දොරෙන් එහා පැත්තේ මොකක්දෝ පුපුරා බිඳී යන හඬ ඇසිණ. ඒ හඬ හරියට කවුරුන් හෝ ඔවුන්ගේ හිස් බිත්තියේ ගසා ගන්නා හඬ වැනිය.

ඇය වහා දොර අගුළෙන් අත ඉවතට ගත්තාය.

ඇය අන්තිමට දකින විට ඇගේ සය හැවිරිදි දියණිය, ඔලිම්පියා, ටකර් පුස්තකාලයේ බ්‍රේල් පොතක් කියවමින් සිටියාය. විද්‍යාලයේ ශබ්ද විකාශන යන්ත්‍රවලින් නික්මෙන පැරණි සම්භාවනීය සංගීතයට සවන් දෙමින් තවත් දහ දොළොස් දෙනෙක්ම එහි උන්හ.

මැලෝරි ඒ මිනිසුන්ගේ කටහඩවල්වලට ඇහුම්කන් දෙන්නට පටන් ගත්තාය. ඇයට දැන් වුවමනා මේ ප්‍රචණ්ඩත්වය පුස්තකාලයටද ළඟා වී ඇතිදැයි දැන ගන්නටය. ඇගේ දියණිය වෙතටද ළං වී ඇතිදැයි සැක හැර දැනගන්නටය. එසේ වී ඇත්නම් ඇය මුලින්ම සොයා යා යුත්තේ ටොම්වය.

ඉතින් ඇය ඇහුම්කන් දුන්නාය.

#Malorie - The Sequel To the Global Sensation (BirdBox-2)
#joshmalerman
#මැලෝරි (බර්ඩ්BOX -2)
පරිවර්තනය -
Nimmi Muditha Herath 

මාධ්‍ය නිවේදනය

Covid හේතුවෙන් ඉසුරුපාය තාවකාලිකව වැසෙයි

කර්මාන්තකරුවන්ගේ ගැටළු ඉදිරිපත් කිරීම සඳහා දුරකතන අංක තුනක්

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ ජනපතිවරනයේ මූලිම ජන්ද විමසීම ආරම්භ වී අති අතර මේ වනවිට මිලියන   105කට අදික ජන්ද දායකයින් පිරිසක ජන්දය ප්‍රකාශ කර අවසන් බව the Indianexpress පුවත් සේවය මීට සුලු මොහොතකට පෙර වාර්තා කළ අතර ජනපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් ට කොරෝනා වෛරස පාලනය කිරීමෙදී දැක් වූ අසමත්කම මෙම මැතිවරණයට තදින්ම බලපානු ඇතැයි විදෙශ පුවත් සෙවා  වාර්තා කර ඇත.ප්‍රාන්ත 52 ක් පදනම් කරගත් ජන්ද විද්‍යාල 538කින් ජයග්‍රහනය සදහා එක් අපේක්ශකයෙක් ජන්ද විද්‍යාල 270 ක් ජයගත යුතුයි. එරට ජනතාව මැතිවරණය ප්‍රතිපල අර්ධ ගනනයකිරීම් මත පදනම්ව ප්‍රවෘත්ති සංවිධාන විසින් ඉදිරිපත් කරන මතයන් පිලි ගැනීමට උත්සුක වන බව නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස් වාර්තා කර ඇත.ඒ අනුව වත්මන් ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් ට වඩා ඩිමොක්‍රටික් අපේක්ෂක හිටපු   උප ජනාධිපති. වරයෙකු වන ජෝ බිඩෙන් ඉදිරියෙන් බව වාර්තා කර ඇත.

විජයාවතරණයෙන් පසුව මෙරට සිදුවන සුවිශේෂිතම ඓතිහාසික කාර්ය වන්නේ මහින්දාගමනයයි. දුමින්දාගමනය හා වාම දන්ත ධාතුව අපට ලැබෙන්නේ ඊට ද අනතුරුවය. අනුරාධ ග්‍රාමය අනුරාධපුර නගරය ලෙස නිර්මාණය වන්නේ පණ්‌ඩුකාභය රජු සමයේදීය. (ක්‍රි. පු. 247-207) දේවානම්පියතිස්‌ස රාජ්‍ය සමය සිංහල රාජ්‍ය වංශ කතාවේ අග්‍රගණ්‍යම සන්ධිස්‌ථානය හා කඩඉම සලකුණු කරයි. ඒ මහින්දාගමනය සිදුවීමයි. මිහිඳු මහරහතන් වහන්සේ ඇතුළු රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සහ සැලසුම් සහගත ධර්මදූත පිරිස දේවානම්පියතිස්‌ස රජු හමුවීම සහ ධර්ම ප්‍රචාරක කටයුත්ත ආරම්භ වන්නේ මිහින්තලය කේන්ද්‍ර කර ගනිමිනි.

කිසියම් ප්‍රාථමික, ප්‍රාකෘත සහ ප්‍රාදේශීය මට්‌ටමකින් ද චූල සාම්ප්‍රදායික මට්‌ටමකින් ද එතෙක්‌ පැවැති ගෝත්‍රික හෝ ආදිවාසී ශ්‍රී ලාංකීය සංස්‌කෘතිකමය ජන විඤ්ඤාණය වෙනත් දිශානතියකට හසු වී බෞද්ධ ශිෂ්ටාචාරයක්‌ සහ සභ්‍යත්වයක්‌ බවට පත් වීමත්, ඉදිරියට සංවර්ධනය වෙමින් විකාශනය වීමේදීත් කේන්ද්‍රීය පුණ්‍ය භූමිය වන්නේ මිහින්තලාවයි.

වර්තමාන මිහින්තලය සහ මිස්‌සක පව්ව යන්නට ඉපැරණි හැඳින්වීම වන්නේ ෙච්තියගිරි හෙවත් සෑගිරි යනුවෙනි. එහි සරල ව්‍යවහාරික නිරුක්‌තිය වන්නේ ස්‌ථූප කන්ද යනුවෙනි. මේ අනුව ධාතුන් වහන්සේ තැන්පත් කළ ස්‌ථූප විශාල සංඛ්‍යාවක්‌ මෙහි පිහිටා තිබූ බව පෙනේ. මහාවංශයට අනුව මෙය මිශ්‍රක පව්ව ලෙසින් ද හඳුන්වා ඇති බව පෙනේ. (මහාවංශ පරිච්ඡේදය 13 ගාථාව 20) තෙවැනි සංගායනාවේ ප්‍රතිඵලයක්‌ ලෙස දැනට සියවස්‌ 23 කට පමණ පෙර (ක්‍රි. පූ. 247 පමණය) පොසොන් පුරපසළොස්‌වක පොහොය දින බුදුන් වහන්සේ පිරිනිවන් පා වසර 236 කට පසු තවත් ගිහි පැවිදි හයදෙනකු ද සමඟ මහා මහින්ද මහරහතන් වහන්සේ දේවානම්පියතිස්‌ස රජු මුණගැසෙන්නේ අහඹු හමුවීමක්‌ ලෙස නොවන පෙර සූදානම් කරගත් සැලැස්‌මකට අනුව බව අනුමාන කළ හැකිය. ඉතා කෙටි පරිසරය හා ගැඹුරු බුද්ධි පරීක්‌ෂණයකින් අනතුරුව මිහිඳු මහරහතන් වහන්සේ චුල්ලහස්‌ථිපදොaපම සුත්‍රය දේශනා කර ඇත.

මිහිඳු හිමි ඇතුළු සංඝයා වහන්සේ මුල්ම වස්‌ කාලය ගත කරන්නේ මිහින්තලයේදීය. වංශකතා අනුව මිහිඳු හිමියන් සමඟ පැමිණි භණ්‌ඩුක උපාසක තෙමේ පැවිදි වී උපසම්පදාවද ලබා රහත් බවට ද පත් වන්නේ මෙම මිහින්තලාවේදීය. ශ්‍රී ලංකාවේදී ගිහියකු පැවිදි බවට පත් වන ප්‍රථම අවස්‌ථාව මෙය වේ. (මහාවංශය පරිච්ඡේදය 14 ගාථා 26, 31, 33), අෂ්ටඵල රුහ බෝධීන් වහන්සේ නමක්‌ ද මිහින්තලයේදී රෝපණය කර ඇත. (මහාවංශය පරිච්ඡේදය 19 ගාථාව 62) මහා අරිට්‌ඨ අමාත්‍යවරයා ඇතුළු පනස්‌ දෙදෙනකු සසුන්ගත වන්නේ ද මෙම පුණ්‍ය භූමියේදීය. දේවානම්පියතිස්‌ස රජතුමා සංඝයා වහන්සේ උදෙසා ලෙන් 68 ක්‌ පූජා කරන්නේ ද මිහින්තලේදීය. මෙම ලෙන් ආදිවාසී මානවයා විසින් ඊට පෙර භාවිතයට ගන්නට ඇත. ථුපාරාමයේ තැන්පත් කිරීම සඳහා වැඩම කරන සර්වඥ ධාතුන් වහන්සේ මුලින්ම තැන්පත් කරන්නේ ද මිහින්තලේය. එතැන් සිට මෙම පුදබිම සෑගිරිය ලෙස හැඳින්වූ බව වංශකතා සඳහන් කර ඇත. වර්ෂ 48 ක්‌ ලක්‌බිම වැඩ විසූ මිහිඳු හිමියන් වහන්සේ අවසන් වස්‌කාලය ද ගත කර පිරිනිවන්පාන්නේ ද මිහින්තලේදීය. දේවානම්පියතිස්‌ස රජතුමා මිහිඳු හිමියන්ට අනුරාධපුරයට වඩින ලෙස ආරාධනා කළ ද උන්වහන්සේ ප්‍රථම රැය ගත කළේ මිහින්තලයේමය. (මහාවංශය පරිච්ඡේදය 14 ගාථාව 12) එළාර රජුද සෑගිරියට (මිහින්තලයට) ගොස්‌ භික්‌ෂු සංඝයා වහන්සේ හමුවී සුවදුක්‌ සොයා බලා කටයුතු කර ඇත. ෆාහියන් හිමියන්ගේ වාර්තාවලට අනුව එකල මිහින්තලේ භික්‌ෂූන් වහන්සේ දෙදහසක්‌ පමණ වාසය කර ඇත. අවුරුදු 1500 ක්‌ පමණ කාලයක්‌ අනුරාධපුර යුගය (රජවරු 100 ක්‌ පමණ පාලනය කළ) පැවතුණ අතර මේ කාලයේදී රජවරු බහුතරයක්‌ම මිහින්තලා පුදබිමේ තහවුරු කිරීම් සහ සංවර්ධන කටයුතු සඳහා දායක වී ඇත.

වංශකතාවලට අනුව මිහින්තලය මහින්දාගමනයට පෙර පැවැති ප්‍රාග් බෞද්ධ මධ්‍යස්‌ථානයක්‌ බවට තහවුරු වී ඇත. මේ බව පුරාවිද්‍යාත්මක විමර්ශනවලින් ද සනාථ වී ඇත. මිහින්තලය කඳුගැට කීපයකින් සමන්විතව ඇත. මිහින්තලා කන්ද, ඇත්වෙහෙර කන්ද, අලි පැටියා කන්ද, රාජගිරි ලෙන කන්ද, කණ්‌ඨක සෑය, අටසැටලෙන් පිහිටි කන්ද සහ ගිරිභණ්‌ඩ සෑය කන්ද වශයෙන් මේවා නම් කර ඇත. මෙම කඳුගැට සහ තැනිතලා සමස්‌ත භූමිය පුරාම ඉපැරණි කලාත්මක ආගමික හා පූජනීය අවශේෂයන් දක්‌නට ඇත. මිහින්තලේ පුරාවිද්‍යා කටුගෙය ඉපැරණි තොරතුරු රැසක්‌ හෙළි කරන හා සනාථ කරන ස්‌ථානයකි. මිහින්තලය (සෑගිරිය) ස්‌ථුප, දැවැන්ත භික්‌ෂු ආරාම, කටාරම් කෙටූ ගල්ලෙන්, සෙල්මුවා ස්‌ථම්භ, සෙල්මුවා සෝපාන, පොකුණු, පිළිම ගෙවල්, ඝණ්‌ඨාඝර, උපෝසථඝර, සීමා මාලක සහ සක්‌මන් මළු ආදියෙන් ඉපැරණි ආරාම සංකීර්ණයක මහරහත් විභූතියක්‌ සහ පරිසරයක්‌ නිර්මාණය කර ඇති බව පෙනේ. ශ්‍රී ලංකාවේ හෙළ සංස්‌කෘතියේ නිර්මාණශීලීත්වය, නිපුණතාව, පරිණත බව, රසිකත්වය සහ කෞශල්‍ය මිහින්තලයේ පූජා භූමියෙන් විශද කර පෙන්වයි.

මිහින්තලේ (සෑගිරියෙහි) සුවිශේෂිත ස්‌ථාන)

බෙහෙත් ගෙය (පුරාණ රෝහල)

මහාවංශයේ තොරතුරුවලට අනුව ක්‍රි. ව. 8 පමණ කාලයේදී දෙවන සේන රජු විසින් ෙච්තියගිරියෙහි වෙදහලක්‌ ඉදිකර ඇත. මෙය එවකට වැඩ විසූ භික්‌ෂූන් වහන්සේලාට සහ ගිහි අයට බාහිරව සහ නේවාසිකව ප්‍රතිකාර ලබා ගැනීමට හැකි වූ රෝහලකි. මෙය ඉතා විධිමත්ව නිර්මාණය කර ඇත. එම නටබුන් දැනට මිහින්තලේදී දැකගත හැකිය. මිහින්තලා පුවරු ලිපියක සඳහන් වන පරිදි මෙම රෝහලේ විශේෂඥ වෛද්‍යවරු ද සේවය කර ඇති බව සඳහන් වේ. වාට්‌ටු කාමර 31 ක පමණ රෝගීන් හැට දෙනකුට නේවාසිකව ප්‍රතිකාර මෙහිදී ලබාගත හැකි වී ඇත. ශිලාමය බෙහෙත් ඔරුවක්‌ සෙල්මුවා වංගෙඩියක්‌ ද හමුවී ඇත.

කණ්‌ඨක සෑය

කලාත්මක හා නිර්මාණාත්මක අතින් සුවිශේෂී ස්‌ථානයකි. වාස්‌තු විද්‍යාත්මක ඉදිකිරීම්, කලාත්මක ගල් කැටයම් හා සිතුවම්වලින් මෙය සමන්විතය. කෞතුකාගාරයක්‌ බඳුය. මහාචාර්ය පරණවිතාන සූරීන් මේ පිළිබඳව විධිමත් විමර්ශනයක්‌ සිදුකර ඇත. වංශකතා අනුව මහා අරිට්‌ඨ හිමි ඇතුළු හිමිවරුන්ට හැටඅටක්‌ ලෙන් සූදානම් කරන්නේ මෙම ෙච්තිය අවටය. මෙම ලෙන් භාවිතයට ගෙන ඇත්තේ මෙම ෙච්තිය ඉදිකිරීමට ද පෙරය. මේ ලෙන්වල බ්‍රාහ්මීය අක්‌ෂරවලින් යුතු ලෙන් ලිපි ද දක්‌නට ඇත. මෙම චෛත්‍ය වටා ශෛලමය කංචුqකයක්‌ තැනවූ බවට ද මහාවංශය කරුණු දක්‌වා ඇත. (මහාවංශය පරිච්ඡේදය 33 ගාථාව 25) අනුරාධපුර අරාජික වීමත් සමග මෙම ස්‌ථානය සොරුන් විසින් මංකොල්ල කා ඇත. මෙම ගරා වැටුණු චෛත්‍ය පෙදෙස 1934 වර්ෂයේදී හඳුන්වා ඇත්තේ කිරිබඩ පව්ව ලෙසිනි. 1935 වර්ෂයේදී මෙම ස්‌ථානය කටක ෙච්තිය ලෙස හඳුනාගෙන ඇත. පේසාවන් 03 ක හා වාහල්කඩ එකක අවශේෂ සොයාගෙන ඇත. මෙය මෙරට ඉදිවූ පුරාණතම ස්‌ථූපයකි.

ආරාධනාගල

මහාවංශය පවසන පරිදි (පරිච්ඡේද 13 ගාථාව 20) මිහිඳු හිමි ඇතුළු ධර්මදූත පිරිස දෙවනපෑතිස්‌ රජු හමුවීමේ අපේක්‌ෂාවෙන් රැඳී සිටි ගිරි ශීර්ෂයයි. අඹතලය ලෙස වංශකතාව මෙය දක්‌වයි. මිහිඳු හිමියන්ගේ බණ දේශනාව ඇසීමට පැමිණෙන ලෙස ආරාධනා කළ ස්‌ථානය මෙය බවට ද තොරතුරු පවතී.

නාගපොකුණ

(අම්බස්‌තලය දාගැබට බටහිර දෙසින් නාග පොකුණ පිහිටා ඇත. ක්‍රිස්‌තු වර්ෂ 575 - 608 කාලයේ)

පැරණි මූලාශ්‍රවල මෙය හඳුන්වා ඇත්තේ නාගසොන්ඩි පොකුණ ලෙසය. ස්‌වභාවික පර්වතයක නිර්මිත මෙම පොකුණ බැම්මකින් සහ පෙණ 5 ක්‌ සහිත විශාල නාග රුවක්‌ (ගල් මුහුණ මත අර්ධ උන්නතව) සහිත වූ මෙම පොකුණ මිහිඳු හිමියන් විසින් පරිහරණය කර ඇත. දෙවනපෑතිස්‌ රජු මෙම ස්‌ථානයේ සිට දිවා ආහාරය ද ලබාගෙන ඇත. මිහිඳු හිමියන් තම වස්‌ කාලයේදී මෙම පොකුණ ප්‍රයෝජනයට ගෙන ඇත. මෙය වර්තමානයේදී මැද මළුව ලෙස හඳුන්වන පෙදෙසේ දක්‌නට හැකිය.

සේල චෛත්‍ය

මිහිඳු හිමියන් මිහින්තලයේදී සමවත් සුවයෙන් වැඩසිටි ස්‌ථානයේ මෙම ස්‌ථූපය ඉදිකර ඇත. මිහිඳු හිමි සහ දේවානම්පියතිස්‌ස රජු අතර ප්‍රථම සාකච්ඡාව සිදුවන්නේ ද මෙම ස්‌ථානයේදී බව සඳහන් වේ. වටදාගෙයක්‌ තිබූ බවට ද අවශේෂයන් ඇත. මෙම ශිලාෙච්තිය පිළිබඳ තොරතුරක්‌ හබරණ දිග්ගල් සන්නසේ සඳහන්ව ඇත.

මිහිඳු ගුහාව

මහා වංශයට අනුව මිහිඳු හිමියන් වාසය කළ ගුහාවන් මිහිඳු ගුහා ලෙස හඳුන්වා ඇත. මිහින්තලේ මිහිඳු හිමි වැඩ වාසය කළ ගල්ලෙන් කුටිය මේ නමින් ප්‍රචලිතව ඇත.

මිහින්තලා මහා සෑය

වංශ කතා අනුව මහාදාඨික මහානාගරජු විසින් (ක්‍රි. ව. 7 -19 රජ කළ) පර්වතය මත අම්බස්‌තල මහා සෑය ඉදිකර ඇත. මහාචාර්ය පරණවිතානයන් ප්‍රකාශ කරන පරිදි රුවන්වැලිය සහ ඡේතවනය වැනි විශාල ස්‌ථූප ඉදිකිරීමට වඩා වැඩි වියදමක්‌ හා පරිශ්‍රමයක්‌ මෙම ස්‌ථූපය ඉදිකිරීමට වැය කර ඇත. චෛත්‍ය ඉදිකිරීමට අවශ්‍ය විවිධ ද්‍රව්‍ය මෙම ස්‌ථානයට සපයා ගැනීම විශ්මයජනකය. වංශ කතා අනුව (මහාවංශය පරිච්ඡේදය 35 ගාථා 70 -74) සෑය ඉදිකිරීමේදී අත්තිවාරම බිඳ වැටී ඇත. රජුගේ සත්‍යයක්‌ ක්‍රියාවකින් එම බිඳවැටීම නතර වී ඇත. රනින් හා රුවනින් වාහල්කඩ 4 ක්‌ ඉදිකර ඇත. මැණික්‌ කංචුකයක්‌ පූජ කර ඇත. රන් බුබුළු පළ¹ ඇත. මෙම සෑයට කළ විශ්මිත මහා පූජාවන් රැසක්‌ ගැන ද සඳහන් වේ.


මිහිඳු සෑය

මහාතූප සලපතළ මළුව ඉදිරියේ පිහිටි ගරාවැටුණු කුඩා ස්‌ථූපයකි. මෙය මිහිඳු හිමියන්ගේ ධාතූන් වහන්සේ තැන්පත් කරමින් කරන ලද්දක්‌ බව ප්‍රකාශව ඇත.

කළුදිය පොකුණ

ඇත්වෙහෙර කන්ද සහ ආනෛකුට්‌ටි කන්ද අතර පිහිටා ඇති කළුදිය පොකුණ පරිසර සුන්දරත්වයේ හා චමත්කාරයෙන් යුතු මිහින්තලේ ඇති විශිෂ්ටතම ස්‌ථානයකි. පුරාණ ලංකාවේ වාස්‌තුවිද්‍යාත්මක විස්‌කම් දැකගත හැකිය. මේ සමීපයේ ඇති අනෛයිකුට්‌ටි කන්ද අදටත් යෝගාවචර වූ බවුන්වඩන යතිවරයන්ට කදිම ක්‍ෂේම භූමියකි. මේ සමීපයේ ඇති සද්ධාතිස්‌ස රජු පෙහෙවස්‌ සමාදන් වූවා යෑයි සැලකෙන රජගිරිලෙන කන්ද හමුවේ කන්ද පුරාම ගල්ලෙන් පිහිටා ඇත. පාමුල විහාර අංග රැසක්‌ ද ඇත.

දාන ශාලාව

වත්මන් මිහින්තලා මැදමළුවේ ඇති දාන ශාලාව (බත්ගෙය) අභයගිරි විහාරයේ ඇති ධානශාලාවට බෙහෙවින් සමානකම් දක්‌වයි. බත් සහ කැඳ තැබීම සඳහා භාවිත කළ ගලින් කළ බත් ඔරුවක්‌ ද දක්‌නට ඇත. මෙවැනිම බත්ඔරු අනුරාධපුර පැරණි දාන ශාලාව අසලින්ද හමුවී ඇත.

මිහින්තලේ සෙල්ලිපි

මිහින්තලයේ ඇති විවිධ සෙල් ලිපි පිළිබඳව එච්. සී. පී. බෙල්, ඒ. එම්. හොර්කාට්‌, හෙන්රි පාකර් සහ සෙනරත් පරණවිතාන ආදි දෙස්‌ විදෙස්‌ ප්‍රාමාණික විද්වතුන්ගේ සුවිශේෂී අවධානයක්‌ සහ විධිමත් විමර්ශනයක්‌ යොමුවී ඇත. යථෝක්‌ත සෙල් ලිපිවලින් හෙළිකරන තොරතුරු අනුව ඓතිහාසික වූ ජාතික වැදගත් කරුණු රැසක්‌ අනාවරණය වේ. තත්කාලීන පාලන විවිධක්‍රම විහාරාරාමවල ආදායම් සහ පරිපාලනය වැටුප් සහ වේතන ක්‍රම නියම කිරීම විධිමත් ගිහි පැවිදි සමාජ සම්බන්ධතා සහ සමකාලීන සමාජ ආර්ථික ආගමික සංස්‌කෘතික සහ දේශපාලන තොරතුරු නිවැරැදි ලෙස දැනගත හැකිය. ඉදිකටු සෑය ප්‍රදේශයෙන් හමුවූ තඹ පත්තිරුවලින්ද තත්කාලීන තොරතුරු රැසක්‌ හෙළිදරව් වේ.

මැදමළුවේ ඇති පුවරු ලිපි 2

මිහින්තලේ මැදමළුවේ පිහිටි කදිම නිමාවක්‌ පෙන්වන පුවරු ලිපි දෙක ක්‍රි. ව. නමයේදී පමණ (ක්‍රි. ව. 956-972) හතරවැනි මිහිඳු රජු විසින් කරන ලද්දකි. භික්‍ෂූන් වහන්සේ පැවතිය යුතු ආකාරය සහ ආරාමවල විධිමත් පාලන ක්‍රමවේදයන් පිළිබඳව දීර්ඝ විස්‌තරයක්‌ මෙහිදී සපයයි. මෙය එවකට රටේ පාලකයා සහ භික්‍ෂූන් වහන්සේ අතර පැවැති සුහද හා නම්‍යශීලී පොදු එකඟතා සහ කථිකාවතක්‌ පැවැති බවට කදිම නිදසුනකි. ඒ අසල භික්‍ෂූන් වහන්සේ එක්‌රැස්‌ වූ රැස්‌වීම් ශාලාව ද (සන්නිපාත ශාලාව) දක්‌නට ඇත.

එස්‌.එම්.සිරිවර්ධන - මහව
Divaina-

ගෙවල් ප්ලෑන් කරන අලූත් විදිහ ආසියාවට කියාදුන් සිංහල කෙල්ල මිනට් ද සිල්වා; ‘ඝර්ම කලාපීය නූතනවාදී ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ පුරෝගාමියා’

විවිධ විෂයන්හි විශේෂඥ දැනුමක් ඇති මිනිසුන් ලෝකයේ බොහෝ ඇතද විෂයන් කීපයක් සම්බන්ධ කොට නව නිර්මාණ බිහිකරන අය දුර්ලභය. විශේෂයෙන් පුරුෂ ප‍්‍රමුඛතාවක් ඇති ලෝකයක කාන්තාවක් එවැනි හැකියාවක් පෙන්වයි නම් ඇගේ වටිනාකම ගැන කියනු කවරේද. කාන්තාවන් අතලොස්සක් විසින් තෝරාගන්නා ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය වැනි ක්ෂේත‍්‍රයකට නව මානයන් සොයා ගිය මිනට්ද සිල්වා එවැනි විශ්වකර්ම ගැහැණියකි. ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පීය ක්ෂේත‍්‍රය තුළ අද පවා ඇය හැඳින්වෙන්නේ ඝර්ම කලාපීය නූතනවාදී ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ ආරම්භකයා (PIONEER OF TROPICAL MODERNIST ARCHITECT) වශයෙනි. එහෙත් ලක්මවගේ අතිජාත දියණියක වන ඇය ගැන අප රටේ දන්නේ කීයෙන් කී දෙනකුද වසරකට වරක්වත් ස්මරණය කළ යුතු ඇය වැනි කාන්තාවක් ඉතිහාසයට තල්ලූ කොට නිහඬව සිටීම කෙතරම් සාධාරණද?

මිනට් ද සිල්වා උපත ලබන්නේ මහනුවර මිශ‍්‍ර මාපිය යුවළකට දාව ඔවුන්ගේ බාල දරුවා වශයෙන් 1918 පෙබරවාරි 01 වැනිදාය. ඇගේ පියා සිංහල බෞද්ධ නායකයකු වන ජෝර්ජ් ඊ. ද සිල්වාය. ඔහු එකල ලංකා ජාතික සංගමයේ සභාපති හා පසුකලෙක රජයේ සෞඛ්‍ය අමාත්‍ය ධුරයද දැරීය. මව බර්ගර් ජාතිික කතෝලික කාන්තාවක් වූ ඇග්නස් ද සිල්වාය. මිනට්ගේ වැඩිමල් සොහොයුරිය අනිල් ද සිල්වා කලාකාරියක හා ඉතිහාසඥවරියක වූ අතර වැඩිමල් සහෝදරයා වූ ෆෙඩි‍්‍රක් ද සිල්වා නීතිඥයකු මෙන්ම කලක් මහනුවර පුරපති වශයෙන්ද පාර්ලිමේන්තු මන්ත‍්‍රීවරයකු ලෙසද ක‍්‍රියා කළේය.

කුඩා කලම ඇය එංගලන්තයේ බ‍්‍රයිටන්හි සාන්ත මේරි විiාලයේ මූලික අධ්‍යාපනය ලැබුවාය. 1929 දී ඇය මෙහි පැමිණෙන්නේ එකල වර්තමානයේ පවා ස්ත‍්‍රීන් කලාතුරකින් තෝරාගන්නා ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය ඉගෙන ගැනීමේ අරමුණ ඇතිවය. නමුත් ඇගේ පියාගේ අදහස වූයේ එය නොවේ. ඒ අනුව මාමා වූ වෛi ඇන්ඩෲ ෆේල් විසින් මිනට්ව බොම්බායේ ශ‍්‍රීමත් ජම්සෙත්ජි ජීජිබෝයි සෞන්දර්ය විiාලයට ඇතුළත් කරනු ලැබීය.

මුල්ක් රාජ් ආනන්දි හා රවි ශංකර් ඇයට මුණගැසෙන්නේ එහිදීය. ඔවුන් විසින් පවත්වාගෙන ගිය ‘මාර්ග්’ (MAGE) නම් සගරාවේ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය සම්බන්ධ කර්තෘ ධුරය ඇයට පිරිනැමෙන්නේ එහි ප‍්‍රතිඵලයක් ලෙසිනි. එහි ඊළග ප‍්‍රකාශනයට ඇය නූතන (එකල) ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයට කලාව හා සංස්කෘතිය යොදා ගැනීම පිළිබඳව ලිපි සැපයූවාය. මේ අතර ජර්මන් ජාතික ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පියකු වන ඔටෝ කොඑහිග්ස් බර්ග්ගේ (OTTO KOENIGSBERG) කාර්යාලයේ සේවයට එක් වූවාය. එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය සමග අප‍්‍රිකාව, ආසියාව හා ලතින් ඇමරිකානු රටවල නගර සැලසුම් සකස් කිරීමේ ප‍්‍රවීණයකු වූ කොඑහිග්ස්බර්ග් සමග ඇය බිහාරයේ ‘ටාටා ස්ටීල් පිටි’ (TATA STEEL CITY) සඳහා සැලසුම සකස් කිරීමටද දායක වූවාය.

පියා කෙතරම් විරෝධය පෑවද ඇගේ අභිප‍්‍රාය වූයේ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පිනියක වීමටය. ඒ අභිලාශයෙන් දෙවැනි ලෝක යුද්ධය අවසන් වීමෙන් පසු ලන්ඩන්හි ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පී ආයතනයේ ශිෂ්‍යාවක වූවාය. ඒ වන විට එහි අධ්‍යනය ලැබූ එකම කාන්තාව වූයේ ඇයයි. ඇගේ ක්ෂේත‍්‍රය තුළදී එකල ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ පතාක යෝධයකු වූ ලේ කෝබර්සියර් (LE CORBUSIER) පමණක් නොව පැබ්ලො පිකාසෝ, හෙන්රි කාටියර්, ලෝරන්ස් ඔලිවියර් ආදීන් සමීපව ආශ‍්‍රය කිරීමට අවස්ථාව ලැබිණි.

1948 දී ලංකාව ස්වාධීන රාජ්‍යයක් වූ පසු ඇගේ පියා ඇයට ආරාධනා කළේ මෙහි පැමිණ එය සංවර්ධය කිරීමට උරදෙන ලෙසය. ඒ අනුව මවුරටට පැමිණි මිනට් ද සිල්වා සෙන්ටි ජෝර්ජ් (ඇගේ මහ ගෙදර) හි නිරත වූවාය. ඇය සිය වෘත්තීය ජීවිතය ආරම්භ කරන ලද්දේ තමාගේම යැයි කිවහැකි කිසිදු මුදලක් නොමැතිවය.

එකල ලොව ප‍්‍රසිද්ධම ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පිනියන්ගෙන් කෙනකු මෙන්ම බි‍්‍රතාන්‍යයේ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පීන්ගේ රාජකීය ආයතනයේ සාමාජිකත්වය හිමිකරගත් එකම කාන්තාව වූයේද ඇයයි. සිය වෘත්තීය ක්ෂේත‍්‍රයේ විවිධ අත්හදා බැලීම් කෙරෙහි යොමු වූ ඇය තම සැලසුම් සඳහා සම්ප‍්‍රදායික දේශීය කලාව බහුලව යොදා ගත්තාය. ප‍්‍රකට විද්වතකු වූ ආනන්ද කුමාරස්වාමිගේ බලපෑම ඇයට බෙහෙවින් බලපා ඇත. දේශීය කලාවන් හා සංස්කෘතිය පිළිබඳව නිතරම ඔහු ඇයට උපදෙස් ලබාදුන් බව සඳහන් වේ. ඇය විසින් ගොඩනගන ලද හැම නිර්මාණයකම මේ විශේෂත්වය දක්නට ලැබේ. එහෙයින්ම ‘ඝර්ම කලාපීය නූතනවාදී ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ පුරෝගාමියා’ ලෙස මිනට් ද සිල්වා හඳුන්වා දීම වරදක් නොවේ.

සිය ගෘහ නිර්මාණ ජීවිතයේ ඇය ආරම්භ කරනු ලැබුවේ පවුලේ හිතවතකු වූ ඇල්ගි කරුණාරත්න, ලෙටී කරුණාරත්න යුවළගේ නව නිවස සැලසුම් කිරීමෙනි. ඒ 1947 වසරේදීය. අද මහනුවර ප‍්‍රදේශයේ සුලභව දැකගත හැකි වුවද එකල කලාතුරකින් සිදුවූ කඳුගැට අද්දර නිවාස තැනීමේ ශිල්පයට ආරම්භයක් දෙමින් ඇය සැලසුම් කළ නිවසේ ඇස්තමේන්තුගත වියදම එකල රුපියල් 40,000 ක් විය. එමෙන්ම එය මුළු ආසියාවේම කාන්තාවක විසින් සැලසුම් කළ පළමු නිවසද වූයේය. 1951 දී එය සාදා නිමකරන ලදී.

මිනට් ද සිල්වා ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය සිිය වෘත්තීය වශයෙන් තෝරා ගත්තේ අභියෝග රැසක් මධ්‍යයේය. එකක් නම් ඇගේ ජාතිය හා ලිංගිකත්වයයි. ඊටත් වඩා සිය පියාගේ දැඩි විරෝධයද ඇයට එල්ල වූයේය. ඇය බොම්බායේ ඉගෙනුම ලබද්දී ඇගේ පන්ති ගාස්තු ගෙවීම සිදුකරනු ලැබුවේද මවගේ මාමා විසිනි. ඇගේ මරණය සිදුවූ 1998 වසරේදී රචනා කරන ලද (THE LIFE & WORK OF AN ASIAN ARCHITECT) නම් චරිතාපදානයේ මේ කරුණු සඳහන් වේ.

ලන්ඩනයේදී ඇය සමග ඉගෙනුම ලද ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පී ගිලියන් හෝවෙල් (GILLIAN HOWELL) මෙසේ කියයි.

‘‘... අතිශයින්ම පියකරු, යුවතියක වූ ඇය සාරියකින් සැරසී කෙස් කළඹේ මල් ගවසා ගෙන අධ්‍යනයන් සඳහා ගමන් කරද්දී නිතරම ඈ පිටිපස තරුණ ශිෂ්‍යයන් රැළක් වූයේය. ඉන් සමහරකු අත ඇගේ සිතුවම් ඵලකයද තවත් අයකු අත අත් බෑගයද, සූට්කේසයද, ස්කාෆයද, ෂෝලයද වූයේය. එතරම් ආකර්ෂණයක් ඇයට එහිදී ලැබුණි...’’

සිය ස්වයං චරිතාපදානය මෙන්ම ආසියාතික ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ ඉතිහාසය (THE HISTORY OF ASIAN ACHITECTURE) නමින් පාඨ ග‍්‍රන්ථයක් ප‍්‍රකාශයට පත් කිරීමට ඇගේ අදහසක් තිබිණි. නමුත් අවාසනාවකට මෙන් මේ අරමුණු දෙකම ඉටුකර ගන්නට ඇයට හැකි වූයේ නැත. අවසානයේ සිදුවූ එකම දෙය ඇයත් සමග ඇය පිළිබඳ ඉතිහාසයද සැගවී යෑමය.

1962 වසරේදී ඇගේ මව ඇග්නස් ද සිල්වා මියගියාය. එයින් මහත් චිත්ත පීඩාවට පත් ඇය ලංකාවෙන් පිටව දීර්ඝ ලෝක සංචාරයක නිරත වූවාය. ග‍්‍රීසිය, ඉරානය, පාකිස්තානය හා ඇෆ්ගනිස්තානයේ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්ප ක‍්‍රම අධ්‍යනයටද එමගින් ඇයට අවස්ථාව ලැබුණි.

මිනට් ද සිල්වා විසින් සැලසුම් කරන ලද පෞද්ගලික නිවාස හැරුණු විට ඇගේ ශෛලිය ඉතාමත් පැහැදිළිව විකාශනය කෙරුණු ස්ථානයක් වන්නේ මහනුවර කලා සංගමය හා සංස්කෘතික මධ්‍යස්ථානයයි. එය සැලසුම් කිරීමේදී ලංකාවේ සාම්ප‍්‍රදායික ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පීය ලක්‍ෂණ වන උඩරට පැතලි උළු, වහලය, මිදුල, මණ්ඩපය, තොරණ, රගහල, අවන්හල ආදී දේ උපයෝගී කරගනු ලැබුවාය. එහි උiානයේ පිටුපස කොටස ස්වභාවික එලිමහන් රගමඩලක් ලෙස සැලසුම් කරනු ලැබීය.

පෞද්ගලික නිවාසවලට අමතරව සංචාරක හෝටල් කිහිපයක් ද ගම්පොල ජිනරාජ විiාලයද මහනුවර රතුකුරුස සංගම් ශාලාවද ඇගේ සැලසුම් අතර වේ. නමුත් රතුකුරුස ශාලාව සැලසුමට පමණක් සීමා විය.

1979 වසරේදී නැවත සිය පවුලේ මහ ගෙදර වූ සෙන්ට් ජෝර්ජ් හි තමාගේම ආයතනයක් ආරම්භ කිරීමට ඇගේ අභිප‍්‍රාය වූයේය. ඇය තම ආයතනය නම් කරන ලද්දේ මිනට් ද සිල්වා ඇසෝසියේට්ස් නමිනි. එහෙත් සුදුසු කාර්ය මණ්ඩලයක් සපයා ගැනීමට නොහැකි වීම නිසා එය එතරම් සාර්ථක වූයේ නැත.

මිනට් ද සිල්වාගේ වෘත්තීය ජීවිතය හැරුණු කොට පෞද්ගලික ජීවිතය තුළද යම් විශේෂතා දැකගත හැකිය. හැම විටම ඇය තමාව හඳුන්වා දුන්නේ සිංහලයකු හෝ ලාංකිකයකු වශයෙන් නොවේ. ආසියාතිකයකු වශයෙනි. සමහරකගේ අදහස නම් ඇගේ වෘත්තීය ජීවිතයට පදනම සැලසුනේ ඉන්දියාවේ ගත කළ කාලය නිසා ඇය එසේ සිතීමට පෙළඹෙන්නට ඇති බවයි.

එමෙන්ම විවාහ ජීවිතයක් ගැන කිසිදු අපේක්‍ෂාවක් ඇයට නොවීය. ලන්ඩනය වැනි නගරයක පිරිමි ශිෂ්‍යයන් විශාල පිරිසක් අතර එකම ශිෂ්‍යයාව ලෙස ඉගෙනුම ලැබූ ඇගේ මේ හැසිරීම විශ්මයට කාරණයකි.

අවසාන කාලයේදී මිතුරකු වශයෙන් ආශ‍්‍රය කිරීම හැරෙන්නට ස්වාමි පුරුෂයකු සුදුසු වන්නේ කාන්තාවකගේ බඩු බාහිරාදිය රැගෙන යන උදව්කරුවකු වශයෙන් පමණයි...’’

ඇය වරෙක ප‍්‍රකාශ කළාය.

බි‍්‍රතාන්‍ය ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පීන්ගේ රාජකීය ආයතනයේ සාමාජිකත්වය ලබාගත් පළමු ආසියාතික කාන්තාව වූද නූතන හා සාම්ප‍්‍රදායික ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය සම්මිශ‍්‍රිත ගෘහ නිර්මාණ ශෛලියක් ලෝකයට හඳුන්වා දුන්නා වූද මේ අසහාය කාන්තාව 1998 වසරේදී මහනුවර පිහිටි සෙන්ට් ජෝර්ජ් නිවසේදී අභාවප‍්‍රාප්ත වූවාය. ඒ වන විට ඇගේ වයස අවුරුදු අසූවකි. ඇගේ ඉදිකිරීම් සමහරක් නොසලකා හැරීම නිසා අද වන විට නටබුන් වී ගොසිනි. ඒ සම්බන්ධයෙන් ජාතියක් ලෙස අප ලැජ්ජා විය යුතුය.

අඩු තරමේ පාසල් පෙළ පොතකට හෝ ඇගේ පරමාදර්ශී චරිතය ඇතුළත් කොට එය ආදර්ශයට ගන්නට ශිෂ්‍යයන් දිරිමත් කළ හැකිය. පාසල් අධ්‍යාපන චාරිකා සංවිධානය කිරීමේදී නරඹන ස්ථාන අතරට ඇගේ සැලසුම් අනුව ඉදිකළ ගොඩනැගිලි අධ්‍යයනය කරන්නට ඔවුන්ට අවස්ථාව ලබාදිය හැකිය. අතීත ප්‍රෞඩත්වය ගැන කතා කරමින් සිටිනවා වෙනුවට වර්තමානයට ගැලපෙන පරිදි හසුරුවා ගන්නට අනාගත පරපුර හුරුවනු ඇත්තේ එවිටය. එමෙන්ම එය මිනට් ද සිල්වා වැනි කාන්තාවකට අප විසින් සිදුකළ කෘතගුණ සැලකීමක් වනු ඇත. සංස්කෘතික හා අධ්‍යාපන බලධාරීන්ගේ අවධානය යොමුවනු දැකීම අපගේ අපේක්‍ෂාවයි.


වසන්ත විජේරත්න
-Divaina-

පුරා මාස තුනකට ආසන්න කාලයක් ‘රසවිත’ හරහා ඔබට කොටස් දොළහකින් යුතුව සවිස්තරව ගෙනා කැලණි ගඟේ උපත සොයා යන ගමනේ අවසාන සනිටුහන් කරන වාර්තාව මෙයයි.ඔ කල්‍යාණිය දියඹ සිප ගන්නා මෝදර මෝය කටේ සිට ගඟට සමාන්තරව ගම් නියංගම්, මං මාවත්, වතුයායන් අතරින් දින කිහිපයක් පුරාවට සිදුකළ ගවේෂණාත්මක වාර්තාකරණයේ අවසන් නිගමනය සමඟින් කැලණි නදියේ සැබෑ උපත සොයා අපි වන රක්‍ෂිතවලට ගොඩ වැදුණෙමු.

පසුගිය සතියේ අප අවසන් කළේ මස්කෙළිය ඔයට උපත දෙන මා උස්සාකැළේ ජලාශය සහ එය පෝෂණය කරන සමනල රක්‍ෂිතයේ ජල පෝෂක ඉසව් පිළිබඳ සවිස්තරව තොරතුරු ගෙන හැර පාමිනි. පොල්පිටියේ ගංගා දෙකක එකතුවෙන් ගමන් කරනා කැලණි නදිය සම සමව පෝෂණය කරන්​ෙන් මස්කෙළිය ඔය සහ කෙසෙල්ගමු ඔයයි. එකම ඉසව්වක එකම මාර්ගයක දෙපැත්තේ පිහිටි මෙම ගංගා යුගලය පොල්පිටියේ සිට සමාන්තරව වෙන් වෙන්ව ගමන් කළද අවසාන ඉසව්ව වන විට එම ගංගා යුගලය එකිනෙකට වෙනස් දේශගුණික හා පාරිසරික තත්ත්වයන් පිරුණු ලංකාවේ සුප්‍රසිද්ධ වන රක්‍ෂිත දෙකකින් ආරම්භ වන බවේ සත්‍යතාව සොයා අප එහි මූලාරම්භය සොයා පියමැන්නේ දරුණු අවදානම් තත්ත්වවලටද මුහුණ දෙමිනි.

අතීත කාව්‍යයක අප ඔබ සැම අසා අැත්තේ ‘‘මහවැලි, කැලණි, කළු, වලවේ ගංගා, සමනොල ගිර කුළින් පැන නැංගා’’ ලෙසිනි. නමුත් ගවේෂණාත්මක සංචාරක වාර්තාකරණයේ යෙදෙන අපි එම කාව්‍යය අසත්‍යයක් බව මින් පෙරද සඳහන් කළෙමු. මන්දයත් මහවැලි සහ වලවේ ගඟේ උපත සිදුවන්නේ හෝර්ටන්තැන්නෙන්. තවද කැලණි ගඟට සමව උපත දෙන්නේ ගවරවිල සහ හෝර්ටන්තැන්නේ කිරිගල්පොත්ත දකුණු බෑවුමෙන් බව මෙහිදී අපි සොයා ගත්තෙමු.

තවද කළු ගඟේ ආරම්භය සිදුවන්නේ සමනල කන්දෙන් බවද අසත්‍යයක් වන අතර කළු ගඟේ මුල් දියවර පැන නගින්නේ බෑණ සමනලින් වන අතර එහි ප්‍රධාන පෝෂකයක් වන කුරු ගඟ හීන් පිදුරුතලාව සහ මහ පිදුරුතලාව පිහිටි ඉසව්වෙන් පටන් ගන්නා වග අපි අත්දැක ඇත්තෙමු. කුතුහලය සහ ත්‍රාසය දනවන මෙම ගංගාවන්හි උපත සොයා යන ගමනේදී අප මීට පස් වසරකට පෙර වලවේ ගඟේ උපත සොයා ගත්තේ හෝර්ටන්තැන්නේ නොකිළිටි ඉසව්වක පය තබමිනි. එලෙසම කල්‍යාණියේද උපත සොයා අප හෝර්ටන්තැන්නේ කිරිගල් පොත්ත කන්දේ දකුණු බෑවුමෙන් ගමන පටන් ගත්තේ විස්මය දනවනසුළු දිය සීරා සහ ජල උල්පත් ගණනාවක් පිරුණු වගුරු මතිනි.
පොල්පිටියේ සිට ඇබර්ඩීන් ඇල්ල හරහා නෝර්ටන් පාලම අසලට පැමිණි අප කාසල්රි ජලාශය වෙත ගමන් කළේ මීට පෙර ලිපියේදීය. පසුව අප අද ගමන ආරම්භ කළේ කාසල්රි ජලාශයේ සිටය. කාසල්රි ජලාශය, මායිම දිගේ දික් ඔය හරහා ගමන් කළ පසු නෝර්වුඩ් වෙතට අපි ළඟා වුණෙමු.

නෝර්වුඩ් යනු හැටන් නගරයේ සිට සිරිපාදේ යන විට හැරී යා යුතු ප්‍රධාන මංසන්ධිය පිහිටි නගරයයි. නෝර්වුඩ්වලින් ඉදිරියටම ගමන් කරන විට බොගවන්තලාව හරහා මාර්ගය මාරතැන්න ඔස්සේ බලංගොඩ දක්වා ගමන් කළ හැක. අනෙක් පසින් නෝර්වුඩ් සිට රොක්වුඩ් හරහා මස්කෙළියට පැමිණ නල්ලතන්නියට ගමන් කළ හැක. හැටන් සිට සිරිපාදේ යා හැකි පහසුම සහ ළඟම මාර්ගය මෙය වන අතර මෙහිදී ඔබට කාසල්රි සහ මාඋස්සා ජලාශ යුගලයේම සුන්දරත්වය දැකබලා ගනිමින් ගමන් කළ හැක. අනෙක් පසින් නෝර්වුඩ් සිට අප්කොට් හරහා ඉතා දීර්ඝ හා දුෂ්කර මාර්ගයක් හරහා අතිශය සුන්දර කඳු මිටියාවත් සහ තේ වතු අතරින් මස්කෙළියට වුව ගමන් කළ හැකිය.

නෝර්වුඩ් සිට අප මීළඟට ගමන් කළේ බොගවන්තලාව දෙසටය. මෙහිදී මාර්ගයේ වම් පස පහළින් ගලා යන්නේ කෙසෙල්ගමු ඔය වේ. මෙහිදී අප දකින ගංගාව සාමාන්‍ය වශයෙන් යුතු වන අතර ගල් කුට්ටි සහ විවිධ අතුරු ඇළ මාර්ග පවා ඊට සම්බන්ධ වන ආකාරය දැකගත හැකි විය.

මෙහිදී කෙසෙල්ගමු ඔය ජන ජීවිතයට බොහෝ සමීප බව අපි දුටුවෙමු. බොහෝ ස්ථානවල ජනතාව තම දෛනික කර්තව්‍ය සඳහා ගංගා ජලය උපයෝගී කර ගන්නා බවත්. ඇතැම් ස්ථානවල ගංගාව කුණු අපද්‍රව්‍ය වලින් අපවිත්‍ර වී තිබෙන බවත් අපි දුටුවෙමු. හැටන් සිට බලංගොඩ දක්වා ගමන් කරන බස් රථ මෙම මාර්ගය හරහා ගමන් කරන අතර එම මාර්ගයේ සමස්ත දුර කිලෝමීටර් 65කට ආසන්න වේ. නමුත් පළාත් දෙකක් අතර දිවෙන එම මාර්ගයේ ගමන් කිරීමට බොහෝ වේලාවක් ගත වන අතර ඊට හේතුව නම් මාර්ගයේ තිබෙන පටු බව හා දුෂ්කරතාවයි.

නමුත් සමස්ත මාර්ගයම නෙත පිනවන සුන්දර දර්ශන වලින් අලංකෘත වී තිබෙන බව කිවයුතුමය. නෝර්වුඩ් පසුකර කිලෝමීටර කිහිපයක් දුර ගමන් කළ පසු අප ළඟා වූයේ ටින්සින් නගරයටයි. බොගවන්තලාවේ පිහිටි ප්‍රධානතම වාණිජ ඉසව්ව මෙය වන අතර අප තවදුරටත් බොගවන්තලාව නගරය පසු කරමින් ඉදිරියටම ගමන් කළේ බොගවාන වතුයාය පිහිටි ප්‍රදේශයටයි.

මෙම ඉසව්ව පසු කරන අපට රොග්විල් වතුයායේ කෙලවර පිහිටි විශාල කඳුවැටිය දැකගත හැකි අතර එම කඳුවැටියේ උසම ස්ථානය වනුයේ මීටර් 2016ක පමණ උසින් යුත් එල්බැද්ද කන්දය. ආගරපතන සහ බොගවන්තලාව වෙන්කරන එල්බැද්ද කැලේ ඉතා විශාල දිගු කඳුවැටියකි. මෙම කඳුවැටිය බොගවන්තලාවේ හරිත කන්ද සහ සබැඳිව ඩයගම මාර්ගය මායිම දක්වා පැතිර පවතියි. එල්බැද්ද කඳු වැටියෙන් අැදහැලෙන අතිරේක දිය දහරා රාශියක් තේ වතු මැදින් ගලාගෙන ගොස් කෙසෙල්ගමු ඔය පෝෂණය කරන වග අප මීට පෙර එල්බැද්ද කඳු තරණයේදී අපි දැක ඇත්තෙමු.

බොගවාන වතුයාය දක්වා ගමන් කළ අපට මීට තෙවසරකට පමණ හරිතකන්ද තරණය කළ ආකාරය සිහියට නැගුණු අතර නැවතත් අප බොගවාන වතුයායට හරවා කර්මාන්තශාලාව දෙසට ගමන් කළේ කෙසෙල්ගමුව ඔය උඩින් ඇති පාලම මතටය.
විශාල යකඩවලින් නිර්මාණය කර ඇති මාර්ගය දුම්රිය මාර්ගයක් සඳහා යොදන පාලමක ලක්‍ෂණ ගෙන හැර පානලදී. ගල්කුට්ටි, ගස්අතු සහ විවිධ බාධක මැදින් ගලාගෙන යන කෙසෙල්ගමු ඔය විටෙක පෙණ පිඩු නගමින් ඝෝෂාකාරීව ගලයි. එහි සුන්දරත්වයට සහ අලංකාර බවට නම් කිසිදු බාධාවක් තිබුණ බව අපි නුදුටුවෙමු.
නැවතත් බලංගොඩ මාර්ගයට පැමිණි අප ඉදිරියටම ගමන් කිරීමට පටන් ගත්තේ නෝර්ත් කෝට් වතුයාය දෙසටයි. නෝර්ත් කෝට් යනු මෙම ඉසව්වේ පිහිටි අවසන් වතුයායයි. මෙම වතුයාය මායිම වනුයේ හෝර්ටන්තැන්න අභය භූමියයි. කෙසෙල්ගමු ඔය මෙම වතුයාය හරහා ගලා බසින අතර වතුයායේ ඉහළ කෙලවරින් ගංගාව අඳුරු වනළැහැබට පිවිසෙයි. එනම් ගංගාව වතුයාය දක්වා ඉදිරියට ගමන් කිරීමට පටන් ගන්නා අතර එය කෙසෙල්ගමුව ඔයේ අත්දැකීමය. නමුත් මෙහි නොපෙනෙන පැතිකඩ නම් හෝර්ටන්තැන්නේ අඳුරු නිම්නය හරහා ගලාබසින කෙසෙල්ගමුව ඔයයි. මෙහිදී අප ගූගල් සිතියම් සහ 1:50,000 මිනින්දෝරු සිතියම් වැඩිදුර අධ්‍යයනය කරන ලදී.

වැඩිදුර සිතියම් අධ්‍යයනය මගින් අප දුටුවේ ලංකාවේ දෙවන උසම කන්ද වන කිරිගල්පොත්තේ දකුණු බෑවුමෙන් ඇදහැලෙන විවිධ දියසීරා වලින් එම පතනේ පහළ පිහිටි විශාල වගුර පෝෂණය වන බවයි. එම වගුර ගූගල් ත්‍රිමාණ සිතියම් තුලින්ද චන්ද්‍රිකා සිතියම් තුළින්ද අප පැහැදිලිව දැක ගත්තේ ඒ පිළිබඳ සම්මත රූපසටහන්, මිනින්දෝරු සිතියමේ පවා පැහැදිලිව දැක ගැනීමට තිබුණු හෙයිනි.

කෙසෙල්ගමු ඔයට උපත දෙන මෙම වගුර පිහිටියේ හෝර්ටන්තැන්නේ කිරිගල්පොත්ත දකුණු බෑවුමේ තහනම් නොඉඳුල් කලාපයකය. මෙවැනි ප්‍රදේශවල පවතින මඩ තත්ත්වය සහ සංවේදී පාරිසරික පද්ධති පිළිබඳ අප ​ෙහාඳින් දැනුම්වත් හෙයින් මීළඟට අපට අවශ්‍ය වූයේ එම ඉසව්ව නිරීක්‍ෂණය කිරීමයි.

මන්ද කිරිගල්පොත්ත කඳු වැටිය යනු හෝර්ටන්තැන්නේ බටහිර කෙළවර පිහිටි උසම ස්ථානය හා ලංකාවේ දෙවන උසම කඳු මුදුනයි. හෝර්ටන්තැන්න කාර්යාලයේ සිට කිලෝමීටර 7ක පමණ දුරින් පිහිටි මෙම කන්දට ළඟා වීමට සම්මත සංචරණ මාර්ගයක් පවතියි. වලංගු ප්‍රවේශපත්‍රයක් ලබාගෙන උදාසනින්ම ගමන ආරම්භ කළහොත් සවස්වීමට පෙර කඳු මුදුනට ගොස් නැවත ළඟා විය හැක. මන්ද තැනිතලාමය ප්‍රදේශවලින් අඩිපාර පැවතුණද ගමන පුරාවට කුඩා වන ළැහැබවල්, මඩකඩිති හා ජල මූලාශ්‍ර පසුකර දිවෙන මාර්ගය දුෂ්කරතා වලින් පිරී පවතියි.

කැලණි නදියේ සැබෑ උපත සොයා යන මෙම ගමනේදී සොයා ගත් මූලික පසුබිම් කරුණුවලට අනුව කැලණිගඟේ සමස්ත දිග කිලෝමීටර් 145ක් පමණ ලෙසත් එය ලංකාවේ දිගින් 4 වන ස්ථානය පවතින බවත් දැන ගත්තෙමු. නමුත් මෙම ගවේෂණයේදී අප සොයාගත් කරුණු කාරණාවලට අනුව එම දත්ත වෙනස් විය යුතු බව අපි සාක්‍ෂි සහිතව දැනගත්තෙමු. නමුත් මෙම දත්ත අප විසින් සොයාගත් ගවේෂණයේ ප්‍රතිඵලය විනා සම්මත දත්ත නොවන බව මතක් කර සිටින්​ෙනමු.

මහවැලි ගංගාව කි.මී. 335ක දිගින් ලංකාවේ ප්‍රථම ස්ථානයේ වැජඹෙන විට කි.මී. 164ක දිගින් යුත් මල්වතු ඔය දෙවන ස්ථානය ගනියි. කලා ඔය තෙවැනි තැන ගන්නේ කි.මී. 148ක දුරක් දක්වමින් වන අතර කැලණි ගඟ කි.මී. 145ක දුරක් සටහන් කරමින් සිව්වන ස්ථානය ගනියි. යාන් ඔය සහ දැදුරු ඔය එක සමානව කි.මී. 142ක දුරින් යුතුව පස්වන ස්ථානය ගන්නා අතර ලංකාවේ දැවැන්ත ගංගා කිහිපය වන්නේ මේවාය. මීට අමතරව වලවේ ගඟ, මාදුරු ඔය, මහ ඔය, කළු ගඟ, කිරිඳිඔය, කුඹුක්කන් ඔය, මැණික් ගඟ, ගිං ගඟ, මී ඔය සහ ගල් ඔය ගත හැකි අතර මේ සියල්ල කි.මී. 100කට වඩා දිගින් යුතු වේ.

අප මෝදර මෝය කටේ සිට කැලණි ගඟට සමාන්තරව සේදවත්ත, වැල්ලම්පිටිය, කැලණිය, කඩුවෙල, මල්වාන, හංවැල්ල, පූගොඩ, රන්වල, අවිස්සාවේල්ල, දයිගල, රුවන්වැල්ල, යටියන්තොට, කිතුල්ගල හරහා පොල්පිටිය සමනල බලාගාරය වෙත පැමිණියෙමු. පසුව එතැන් සිට සප්තකන්‍යා සහ ලක්‍ෂපාන හරහා නෝර්ටන් වෙත පැමිණ කැනියොන් හරහා මාඋස්සාවට පැමිණියේ සමස්ත ගමනේ දුර කිලෝමීටර 148කට ආසන්න දුරක් ලෙස සටහන් කරගනිමිනි.

මෙහිදී බලනවිට සම්මත කැලණි නදියේ දුර වන කි.මී. 145ට සමානකමක් දක්වන බව අප අත්දැක්කද මාඋස්සාව යනු කැලණි ගඟේ උපත නොවන බව අපි දන්නෙමු. මන්ද මාඋස්සාව යනු මස්කෙළිය ඔයේ උපත පමණි. එනම් කැලණි ගඟෙන් 50%ක් පෝෂණය කරන මස්කෙළිය ඔය පටන් ගන්නා ස්ථානයට ඇති දුර කොළඹ මෝදර සිට දළ වශයෙන් කි.මී. 145ක් හෝ 148ක් අතර පවතියි.

නමුත් කැලණි ගඟේ ඉතිරි අර්ධය පෝෂණය කරනුයේ කෙසෙලස්ගමු ඔයෙනි. එම නිසා අප පොල්පිටියේ සිට අැබර්ඩීන් ඇල්ල හරහා නෝර්ටන් පාලමට පැමිණ එතනින් කාසල්රි ජලාශයටත්, නෝර්වුඩ්, ටින්සින් සහ බොගවන්තලාව හරහා නෝර්ත් කෝට් වතුයායට පැමිණියේ සමස්ත ගමනේ දුර කි.මී. 175ක් පමණ සටහන් කර ගනිමිනි. නමුත් මෙතැන් සිට ගඟ දිගේ කිරිගල්පොත්ත දකුණු බෑවුමට ඇති දුර දළ වශයෙන් කි.මී. 8ක් පමණ වේ. එහිදී බලන කල කැලණි ගඟේ උපත දෙන අනෙක් ස්ථානය පිහිටි හෝර්ටන්තැන්න කෙසෙල්ගමු ඔයේ ආරම්භක ස්ථානයට කොළඹ මෝදර සිට ඇති මුළු දුර කි.මී. 183කට ආසන්නය. සම සමව උපත දෙන ගංගා දෙකෙන් ඈතින්ම පටන් ගන්නා ගංගාව වනුයේ කෙසෙල්ගමු ඔයයි. එසේ නම් කැලණි ගඟේ සැබෑ දුර නිතැතින්ම කිලෝමීටර 180කට වඩා වැඩිය. එනම් ලංකාවේ දෙවන දිගම ගංගාව විය යුත්තේ කැලණි ගංගාවයි.
සාමාන්‍යයෙන් ගංගාවක් යනු විවිධ දිශාවලින් එකතු වන විවිධ ජල පෝෂකවල එකතුවෙන් හටගන්නා ප්‍රධාන තෝතැන්නකි. එලෙස බලන විට කැලණි ගඟට සීතාවක ගඟ, ගුරුගොඩ ඔය, වීඔය ආදී ප්‍රධාන අවශේෂ දියදහරාවන් එකතු වේ. ඊට අමතරව මස්කෙළිඔය සහ කෙසෙල්ගමු ඔය ප්‍රධානම පෝෂක දෙකක් වන්නේ පොල්පිටියේදී මෙම ගංගා දෙකම එකට එකතුවී ඉන් පහළට කැලණි ගඟ ලෙස තනි දියවරක් ලෙස එය ගලා යාමයි. එකිනෙකට වෙනස් ස්ථාන දෙකකින් මෙම ගංගා යුගලය ආරම්භ වන බැවින් ප්‍රධාන සම්බන්ධිතය ඇති පොල්පිටියේ සිට දුරින්ම පිහිටි ස්ථානයකින් හට ගන්නා ගංගාව එම ගඟේ ප්‍රථම ආරම්භක ස්ථානය ලෙස සැලකිය හැකිය. එම නිසා කැලණි ගඟේ මූලරම්භය වන්නේ හෝර්ටන්තැන්න වන අතර ඒ අනුව බලන කල කැලණි ගඟ ලංකාවේ දෙවන දිගම ගංගාව වන්නේ කි.මී. 180කට වඩා වැඩි දුරක් සටහන් කරමින් පළාත් 3ක් හරහා දිස්ත්‍රික්ක 4ක් අතරින් ගලා යමිනි.

මත්ස්‍ය කර්මාන්තය, ප්‍රවාහන සේවය, සංචාරක කර්මාන්තය, මැණික් කර්මාන්තය, හේන් ගොවිතැන් වගාව, පානීය ජල අවශ්‍යතාව සහ ජල විදුලිය ජනනය කිරීමට මහත් පිටිවහලක් ලබාදෙන කැලණි ගඟ පූජනීයත්වයෙන්ද සැලකිය යුතු ගංගාවකි. ලංකාවේ මුල්ම සතුරු ආක්‍රමන හා අවසන් සතුරු ආක්‍රමණවලදී හෙලයන්ට යුද වැදීමට සහ සැඟවී සිටීමටත් විවිධ රාජ නිධාන ගබඩා කිරීමටත් කැලණි ගඟ උපකාරී වුණි.

ලංකාවේ පලලින් වැඩිම ගඟ වන්නේද කැලණි ගඟයි. ගංවතුර සමවලදී දැඩි ලෙස පිටාර ගලන කැලණි ගඟේ ආරක්‍ෂාවට වැඩි අවධානයක් වාරිමාර්ග අංශයෙන් යොමු කරනුයේ එදා පටන් අද වන තුරු කොළඹට අවාදානමක් විය හැකි එකම ජල මූලාශ්‍රය මෙය වන බැවිනි.

තවද කොපමණ නියං සමයක් උදාවුවද කැලණි ගඟේ බස්නාහිර කොටස කිසි විටක නොසිඳෙන බවත් එම ප්‍රදේශය ගඟේ ගැඹුර සහ උමං වැඩිම ඉසව්ව ලෙසත් අපි මෙහිදී අත්දැක්කෙමු. මතු දිනක කැලණි ගඟේ මෙම ඉසව්ව සිඳීයාවි නම් එය සමස්ත ලංකාවේම දැඩි නියඟයකට පත් වූ පසුවය. කෙසේ හෝ පුරා කොටස් 13ක් හරහා අපි ඔබව කොළඹ මෝදර මෝය කටේ සිට කැලණි ගඟේ උපත දක්වා ගෙනගියෙමු. සැබවින්ම කැලණි ගඟ යනු හෙළ අතීතය හා ප්‍රෞඪත්වය පිරුණු වර්තමානයේ වාණිජ අංශයෙන් අතිශය වැදගත් ගංගාවකි.
ශමින්ද රන්ශාන් ප්‍රනාන්දු
-ලංකාදීප- පුවතට ලියූ ලිපි මාලාවේ අවස. ලිපිය අසුරෙනි.

ඔස්ට්‍රියාවේ, වියානා අගනුවරට එල්ලවූ ත්‍රස්ත ප්‍රහාරයකින් පුද්ගලයින් 15 දෙනෙකු තුවාල ලබා එම ප්‍රහාරයට සම්බන්ධ ත්‍රස්තවාදින් දෙදෙනකු ද ජිවිතක්ෂයට පත්ව ඇති බවට විදෙස් මාධ්‍ය වාර්තා කර සිටිනවා. 

ව්‍යාප්ත වෙමින් පවතින කොරෝනා වෛරසය හේතුවෙන් ඔස්ට්‍රියාව අගුළු දැමීමට පැය කිහිපයක් ඉතිරිව තිබියදී මෙම ත්‍රස්ත ප්‍රහාරය එල්ලවී තිබෙනවා.

වියානා අගනුවර පිහිටි යාච්ඤා මධ්‍යස්ථානයක් අසල පළමුව ත්‍රස්තවාදීන් විසින් ප්‍රහාරයක් එල්ල කොට ඇත. එහිදී ඔවුන් ස්වයංක්‍රිය තුවක්කු යොදා ගෙන ප්‍රහාර එල්ල කොට තිබෙන අතර එක් ත්‍රස්තවාදියෙකු මරාගෙන මැරෙන බෝම්බයක් පුපුරා ගෙන ඇති බවයි වියානා පොලිසිය උපුටා දක්වමින් විදෙස් මාධ්‍ය සඳහන් කර සිටින්නේ.

මෙම පිරිස වියානා අගනුවර ස්ථාන 06කදී ප්‍රහාර එල්ල කොට තිබෙන බව සඳහන්.

මේ වන විට ප්‍රහාරයට පැමිණි සෙසු ත්‍රස්තවාදීන් සොයා වියානා පොලිසිය සහ විශේෂ බළකාය මෙහෙයුමක් දියත් කොට තිබෙන අතර ඊට සම්බන්ධ බවට සැකපිට පුද්ගලයින් පිරිසක් ද අත්අඩංගුවට ගෙන ඇති බවයි වැඩිදුරටත් වාර්තා වන්නේ.